Noord-Holland te klein
Volgens Gedeputeerde Rommel moet Noord-Holland 27 procent groter worden om ‘alle claims op de ruimte, voor zover die nu bekend zijn, te kunnen realiseren’. Dat zegt ze in het Noordhollands Dagblad. Er zullen fundamentele keuzes moeten worden gemaakt. Volgens Rommel is het aan de politiek om dat op te lossen. De SBW heeft daarin weinig vertrouwen als onderhavige ontheffingverlening als voorbeeld wordt genomen. Deze wordt namelijk onnodig verstrekt.
Ontheffing
De ontheffing is door de Gemeente Edam-Volendam (‘Gemeente’) aangevraagd, omdat de regels in Provinciale Omgevingsverordening (‘POV’) voor Beschermd Landschap de realisatie van het woningbouwproject tegenhouden. Wel bevatten deze regels een grondslag voor woningbouw als het project voldoet aan de afspraken in de bestuursovereenkomst Pilot Waterland van 2011, waarvan het uitgangspunt is: géén verdere verstedelijking (‘Bestuursakkoord’).
De ontheffing door Gedeputeerde Staten (‘GS’) kan uitsluitend worden verleend als de Gemeente niet wordt belemmerd bij de uitvoering van haar taken en bevoegdheden door de bedoelde regels in de POV. Die belemmering moet onevenredig zijn in verhouding tot de, met die regels, gediende belangen.
Project
Het project betreft een (beweerdelijk) ‘groen, energieneutraal en klimaatbestendig plan’ voor de bouw van 1.160 woningen in de polder De Lange Weeren bij Volendam (‘Project’). Daarvan wordt een derde sociale huur, een derde betaalbare koop en een derde grote woningen tegen marktprijzen; 70% grondgebonden woningen en 30% appartementen. Het worden overwegend gezinswoningen. Het ruimtebeslag is 100 hectare, waarvan ongeveer de helft wordt bebouwd.
Wij hebben vaker over dit Project geschreven: het verband met het Bestuursakkoord, ruziënde raadsleden en onze bezwaren daartegen.
Geen onevenredige belemmering
SBW is van mening dat de ontheffing niet kan worden verleend. Ze heeft daarover samen met de Natuur en Milieufederatie Noord-Holland, Stichting Natuurgebied Lange Weeren en Vereniging Oud Edam een brief gestuurd naar de Statencommissie Ruimte. Al deze partijen vinden dat de Gemeente helemaal niet wordt belemmerd bij de uitvoering van haar taken. Zij kan immers voldoende woningbouw faciliteren om in de totale woningbehoefte tot 2050 te kunnen voorzien. Het Project is daarvoor niet nodig.
De vraag naar woningen neemt slechts toe met 850 extra woningen tot het jaar 2050. Het inwonertal van Edam-Volendam daalt met maar liefst 700 tot het jaar 2050. Deze cijfers komen uit het RIGO-rapport en de provinciale bevolkingsprognose. In het RIGO-rapport staat ook dat er 600 woningen leeg staan. Er is kijkend naar de cijfers feitelijk dus geen enkele noodzaak om 1.160 extra woningen te bouwen.
De woningvoorraad in Edam-Volendam bestaat op dit moment voor 70% uit grote woningen. De verwachting is dat er jaarlijks gemiddeld 250 woningen vrij komen door overlijden of opname in zorginstellingen van senioren. Dit zijn vaak grote woningen. Verder zouden sneller meer grote woningen kunnen vrijkomen als senioren kunnen doorstromen naar een levensloopbestendige woning. Het aantal gezinnen met kinderen daalt met 245 en rond 40% van de huishoudens bestaat uit alleenstaanden. Op grond van deze cijfers is de conclusie dat het in ieder geval een slecht idee is nog meer grote woningen te bouwen, zoals in het Project is voorzien. Daarmee wordt niet aan een werkelijke behoefte voorzien.
De enige groep die flink groeit in de Gemeente is de groep 65plus. Ook in de woonvisie van de Gemeente staat dat vooral voor hen moet worden gebouwd. Echter, het Project dat voorziet in meer grote woningen is ongeschikt voor senioren. Zij willen niet alleen kleiner wonen, maar met name ook dicht bij hun vertrouwde omgeving en waar voorzieningen zoals de kerk en de haven zijn. Ze willen niet in een nieuwbouwwijk aan de rand van Volendam wonen.
In onze brief is toegelicht dat er voldoende andere bouwplannen zijn (excl. Project), om in de woningbehoefte van de Gemeente te kunnen voorzien (713 woningen opgenomen in Monitor Plancapaciteit; woningbehoefte is 600 tot 2040). Daarin is ook toegelicht dat niet voor de regio hoeft te worden gebouwd.
Wateroverlast, verzilting en funderingsschade
Los hiervan is er nog een andere zorg bij SBW. Het Project vergroot het gevaar voor wateroverlast, verzilting en funderingsschade, zoals in voornoemde brief is toegelicht. De waterbergingscapaciteit wordt door het Project met 44% verminderd, terwijl de Gemeente het tegenovergestelde suggereert in haar ontheffingsverzoek. Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) zou akkoord zijn, maar dat heeft Stichting Natuurgebied Lange Weeren niet kunnen achterhalen en is dus nog maar de vraag. Veel onderzoeksvragen moeten nog worden uitgezocht.
Statencommissie Ruimte
Het besluitvormingsproces op 12 mei jl. was teleurstellend. Het was al in de avond na tienen toen het Project werd behandeld in de vergadering van Statencommissie Ruimte. Statenleden stelden nauwelijks meer vragen aan de vijf insprekers. Vragen aan Gedeputeerde Rommel betroffen vooral de financiële haalbaarheid van het Project, voor welke doelgroepen wordt gebouwd, de betaalbaarheid van de woningen en de waterbergingscapaciteit.
Voor wat betreft de woningbehoefte zou door de provincie zijn gekeken naar die op regionaal niveau. Verder zou rekening moeten worden gehouden met planuitval. Gedeputeerde Rommel zou het beter vinden dat op een plek heel veel wordt gebouwd dan overal een beetje. Ze merkte verder op dat het aan de Gemeente is om te bepalen voor wie het beste kan worden gebouwd.
Rommel benadrukte dat de Adviescommissie Ruimtelijke Ontwikkeling en HHNK achter dit Project staan en dat de Gemeente zegt dat het Project economisch haalbaar is.
Volgens Rommel is het plan ook niet strijdig met het Bestuursakkoord. Dit akkoord is namelijk niet tot uitvoering gebracht. Het Project moet worden gezien als een soort pilot, die in lijn met de geest van het Bestuursakkoord is uitgewerkt, aldus Gedeputeerde Rommel.
De mobiliteit zou een probleem zijn; er wordt veel gedaan aan infrastructuur, maar de investeringen in infrastructuur kunnen niet op tegen de groei van het aantal mensen. We zouden daarom moeten accepteren dat het drukker wordt op de wegen in Noord-Holland, aldus Rommel.
Stemming
Aan het einde van de avond stemden 47 Statenleden in met het voornemen van Gedeputeerde Staten tot ontheffingverlening, 3 tegen (SP en 50PLUS) en 5 hadden niet gestemd (PVV en FvD). Sommigen stemden voor omdat de meerderheid positief was, hoewel ze niet overtuigd waren. De tegenstem van SP was opmerkelijk. Deze partij stelde zich op het standpunt dat het goedkoper en sneller is woningen voor jongeren en senioren op inbreilocaties te bouwen. Dat roept SBW al heel lang! 50PLUS vond het Project ‘te mooi om waar te zijn’ en had grote twijfels over borging van alle mooie ideeën.
SBW over behandeling
Kortom, de cijfers over woningbehoefte en die in de Monitor Plancapaciteit speelden geen enkele rol in de besluitvorming. Alternatieve bouwmogelijkheden kwamen niet aan de orde en de gevolgen voor het landschap evenmin. Anders dan Gedeputeerde Staten schrijven draagt het Project niet bij aan de realisatie van waterberging; deze wordt immers juist minder daardoor. Het was duidelijk dat onze brief niet goed was gelezen. De Gemeente kan voldoende woningen binnenstedelijk realiseren, maar zij wil nu eenmaal deze klimaatbestendige en naar eigen zeggen mooiste woonwijk van Nederland bouwen op de slappe veenbodem onder NAP. Notabene voor een belangrijk deel op kosten van de maatschappij, want voor de realisatie daarvan worden subsidies verstrekt. Verder zullen de toekomstige kosten voor regulier onderhoud van al het groen, de watergangen en bruggen hoog zijn. De Gedeputeerde en Statenleden zijn tevreden met het antwoord van de Gemeente, dat deze kosten de eerste vijf jaar zijn gedekt en daarna voor rekening van de Gemeente komen, zonder enig idee te hebben over de hoogte daarvan.
(Veel) Statenleden hadden overduidelijk niet begrepen dat de mogelijke ondertunneling bij Broek in Waterland helemaal niet leidt tot een verbetering van de mobiliteit. Integendeel, in het Memo van Arcadis staat: ‘In deze studie is geconcludeerd dat de aanleg van de onderdoorgang zorgt voor een zwaardere belasting van de kruispunten tussen Broek in Waterland en Volendam doordat eventuele opstoppingen verplaatst worden richting Volendam.’
Al met al had de ontheffing niet verleend moeten worden, Noord-Holland is te klein voor onnodig ruimtebeslag!
Vervolg
De Gemeente gaat door met het maken van het omgevingsplan voor dit Project. Naar verwachting wordt deze na de zomer ter inzage gelegd. Dan kunnen bezwaren formeel naar voren worden gebracht, ook tegen de door Gedeputeerde Staten verleende ontheffing. De Gemeente zal vervolgens de bezwaren moeten afwegen en het omgevingsplan, eventueel gewijzigd, definitief vaststellen. Daartegen kan dan in beroep worden gegaan bij de Raad van State.
Wij houden u op de hoogte.