23 november 2023 - Het gemeentebestuur Edam-Volendam heeft het Plan ‘De Lange Weeren’ naar de provincie gestuurd. De Stichtingen Natuurgebied Lange Weeren en Behoud Waterland (SBW) hebben echter grote bezwaren tegen dit plan en hebben daarom ingesproken bij de Statencommissie Ruimte.
De gemeente Edam-Volendam wil graag een nieuwe woonwijk bouwen op de weilanden tussen de woningen aan de rand van Volendam en de N244, de Lange Weeren. Het is een ‘groen, energieneutraal en klimaatbestendig plan’ voor 1160 woningen. De planvorming loopt al jaren waarover de gemoederen soms hoog zijn oplopen. We schreven al eerder over de politieke chaos, die begin 2022 was ontstaan binnen de gemeenteraad. Daarvóór was er al een integriteitsonderzoek uitgevoerd. Hoog tijd voor een update over de laatste stand van zaken.
De Lange Weeren niet logisch
SBW vindt dat er snel woningen moeten worden gebouwd. Echter bouwen op de Lange Weeren is geen logische keuze. Het gebied maakt deel uit van het waardevolle open Waterlandse landschap. Bovendien heeft het een belangrijke waterbergingsfunctie voor Volendam. Als iedereen zijn best doet zijn er wel degelijk aanvaardbare oplossingen te vinden binnen de bebouwde kom, die meer aan de wensen van starters en senioren voldoen èn bovendien veel goedkoper zijn.
Lobby bij het Rijk
Edam-Volendam wil al jaren bouwen op de Lange Weeren. Daarover heeft de gemeente samen met toenmalig gedeputeerde Hooijmaijers van de provincie Noord-Holland flink discussie gevoerd met het Rijk. De Lange Weeren maakte immers deel uit van de Rijksbufferzone Amsterdam-Purmerend, die ervoor moest zorgen dat het landschap niet verder zou verstenen. Om uit de impasse te raken heeft het Rijk evenwel ingestemd, dat onder voorwaarden toch op de Lange Weeren mag worden gebouwd (Pilot Waterland). Wij schreven er al eerder over.
Lobby bij de provincie
Na opheffing van de Rijksbufferzone is dit gebied door de provincie beschermd als Bijzonder Provinciaal Landschap Waterland, waarin niet mag worden gebouwd. Als aan de destijds met het Rijk afgesproken voorwaarden wordt voldaan is bouwen desondanks toegestaan. Echter, die voorwaarden kunnen niet worden nagekomen. De lobby vanuit de gemeente bij de provincie wordt ondertussen voortgezet. Volgens de gemeente is het voorliggende plan namelijk een ‘volwaardig alternatief’ dat voldoet aan ‘de geest van het bestuursakkoord’. SBW ziet dat wezenlijk anders.
Agenderingsverzoek D66
De gemeente heeft op 21 september 2023 een brief naar gedeputeerde- en provinciale staten gestuurd, waarin de leden worden verzocht zich positief uit te spreken over het project. Vanwege de ligging in het beschermde gebied en de waterbergingsfunctie daarvan wilde D66 debatteren over de noodzakelijkheid en wenselijkheid van het ‘Plan De Lange Weeren’. Dit debat vond plaats in de Statencommissie Ruimte op 20 november 2023. Stichting Natuurgebied Lange Weeren en SBW waren daarbij en hebben hun zorgen geuit.
Illustratie Plan De Lange Weeren, Bureau B+B, 19 september 2023
Binnenstedelijk bouwen
De stichtingen betoogden in de Statencommissie dat bouwen op de Lange Weeren onnodig is. Er zijn voldoende bouwmogelijkheden in Edam-Volendam binnen de bebouwde kom om in de woningbehoefte van deze gemeente te kunnen voorzien tot 2050. Ook andere Waterlandse gemeenten hebben voldoende eigen plannen voor hun eigen bouwopgaven.
In de, in maart van dit jaar gesloten, Woondeal MRA is afgesproken dat de bouwopgave van Edam-Volendam 600 woningen is tot 2030. Daarvoor staan in plancapaciteit ruim 300 woningen meer dan nodig. De plancapaciteit bedraagt dus 152% voor de Edam-Volendamse bouwopgave. Het Plan De Lange Weeren is in deze Woondeal bovendien helemaal niet genoemd. Het is daarmee dus kennelijk geen cruciaal project voor de regionale woningbouwopgave. Kortom, bouwen op De Lange Weeren is niet noodzakelijk.
Vertraging binnenstedelijke projecten
Verder is het volgende relevant. De Stichting Natuurgebied Lange Weeren legde uit dat de bouwplannen op inbreilocaties al decennialang worden afgewezen en vertraagd door de gemeente, omdat door haar prioriteit wordt gegeven aan bouwen in weilanden. Onbegrijpelijk, want jongeren willen veel liever een woning op een inbreilocatie dan op de Lange Weeren. Ze willen dichter bij het centrum wonen.
Voor wie?
Het project voorziet nu voor 70% in zogenaamde grondgebonden woningen en 30% in gestapelde woningen. Het project is daarmee overwegend gericht op gezinnen. Er komen echter steeds meer senioren en alleenstaanden. In 2050 zal volgens het CBS 44% van de huishoudens uit één persoon bestaan in Nederland. Het College van Rijksadviseurs vindt het een misverstand dat er nog meer huizen en tuinen nodig zijn voor gezinnen in Nederland. Er moet vooral voor starters en senioren worden gebouwd. Het project voorziet niet in woningen voor senioren, aldus Stichting Natuurgebied Lange Weeren. Bovendien willen senioren niet wonen op de Lange Weeren. Deze stichting wil daarom dat de gemeente ambtenaren inzet voor het faciliteren van de bouw seniorenappartementen en de doorstroom van senioren, zodat er voor de jongere generaties bestaande gezinswoningen vrijkomen.
Niet sneller en veel te duur
Het College van Rijksadviseurs adviseert wijken en buurten te versterken en ‘het bestaande’ te benutten. Zij schrijft in haar advies dat bouwen in weilanden niet sneller gaat dan bouwen op inbreilocaties. ‘Het gaat bovendien gepaard met hoge publieke kosten zoals nieuw aan te leggen infrastructuur en voorzieningen, en het slokt schaarse ruimte op. Ruimte die hard nodig is voor onder andere natuur, landbouw en klimaatadaptatie.’
Wij schreven al eerder dat binnenstedelijk bouwen goedkoper is voor de maatschappij. Het verschil kan zomaar € 50.000 per woning bedragen. Ook dit gezichtspunt heeft SBW overgebracht aan de gemeente.
Inspraak gemeente
Een van de plannenmakers lichtte het project namens de gemeente toe. Het ging vooral over waterberging en wat er allemaal voor nodig is. De Lange Weeren is het laagste punt en is als bufferlocatie nodig voor het houden van droge voeten in Volendam. Dat benadrukt eigenlijk alleen maar dat woningbouw op de Lange Weeren naar verwachting heel erg duur gaat zijn.
Debat Statencommissie Ruimte
De fracties reageerden verdeeld op het plan. De SP staat bijvoorbeeld achter het project en gelooft de insprekers niet dat er voldoende alternatieve locaties zijn. De SP vindt het belangrijker dat de Purmer wordt gevrijwaard voor woningbouw. De fracties BBB, PVV, J21, Volt en CDA staan eveneens positief tegenover het plan. D66, GL, PvdD en CU zijn daarentegen kritisch. Zij zetten vraagtekens bij de locatiekeuze en vroegen opheldering aan gedeputeerde Rommel over de ‘positieve grondhouding’ van de voormalige gedeputeerde.
Rommel merkte op dat het huidige Plan De Lange Weeren nog niet aan de orde is geweest binnen het college. Zij was onduidelijk over de destijds positieve reactie. Rommel ziet de vragen van de statenleden en hun zorgen als een oproep om mee te kijken naar dit project. Verder moet nog worden gekeken wie, gedeputeerde- of provinciale staten, een besluit moet nemen of dit plan in het bijzonder provinciaal landschap kan worden gerealiseerd.
Tot zover de laatste ontwikkelingen. Wij blijven dit project volgen en houden u geïnformeerd!