23 december 2020 - Grondspeculanten hopen dat er gauw huizen gebouwd worden op hun landbouwgrond, want daar verdienen ze veel geld aan. Een recent geval deed zich weer eens voor in Amsterdam-Noord.
We hebben de officiële betekenis nog maar weer eens opgezocht in het woordenboek (Kramers). Speculeren is: ‘kopen of verkopen (van effecten of goederen) met het oog op winst door koers- of prijsveranderingen’. Grondspeculatie is ‘het speculeren op waardevermeerdering van de grond’.
Waardevermeerdering
Met grondspeculatie kun je veel geld verdienen.
Agrarische grond is veel goedkoper dan grond waarop volgens het bestemmingsplan gebouwd mag worden. Het verdienmodel is eenvoudig: koop grond met een agrarische bestemming aan voor een lage prijs en verkoop die grond voor een veel hogere prijs wanneer deze een bouwbestemming heeft gekregen.
Grondspeculatie komt veel voor in de regio Waterland. Met grote winst óf verlies voor de speculanten. Het landschap, de samenleving en een goede ruimtelijke ordening ondervinden geen enkel voordeel van grondspeculatie.
Slecht voor het landschap
Grondspeculatie is slecht voor het landschap.
De grondspeculant is niet geïnteresseerd in zorgvuldig beheer en de toekomst van zijn agrarische grond. Integendeel, hij wil dat zijn grond zo snel mogelijk een bouwbestemming krijgt. Voor hem is het groenbeheer geen bezigheid. Dat leidt tot verwaarlozing en verloedering van de groene kwaliteiten en zeker niet tot inspanningen en investeringen voor kwaliteitsverbetering. Het kan jaren duren.
De kans op verstening van het landschap is groot. Als deze speculanten de grond eenmaal hebben verworven, spannen zij zich tot het uiterste in om te lobbyen bij de gemeente om het bestemmingsplan te wijzigen en er bouwgrond van te maken. Maar zij hebben de vaak de tijd en een groot financieel uithoudingsvermogen. Als hun lobby succesvol is, verdwijnt het landschap want wordt het bebouwd.
De Scholtens Groep heeft al vele jaren grond in de Lange Weeren en wil daar woningen bouwen Foto: Klaas Breunissen
Grondontwikkelaars
We zien dat in de regio Waterland twee soorten speculanten actief zijn.
Type 1 is de grondbezitter die zelf de waardevermeerdering van de grond wil verzilveren, liefst wil hij er ook zelf op bouwen. Tot dit type horen projectontwikkelaars, bouwbedrijven en woningbouwverenigingen.
Denk hierbij aan de Scholtens Groep uit Wognum die al meer dan twintig jaar circa 30 hectare bezit in de agrarisch Lange Weeren ten westen van Volendam en daar woningen wil bouwen. Het ziet ernaar uit dat de gemeente Edam-Volendam binnenkort wil meewerken om in de Lange Weeren honderden woningen te bouwen. Dan kan de Scholtens Groep gaan cashen, zowel uit de verkoop van de enorm in waarde gestegen grond als uit de huizenverkoop. Dat gaat om vele miljoenen.
Of denk aan projectontwikkelaars AM en VBM en woningbouwvereniging Eigen Haard die in het agrarisch deel van de Purmer 188 hectare grond hebben. Drie jaar geleden lanceerden zij als consortium Go De Purmer het plan om er 3.300 woningen te bouwen. Go De Purmer stootte echter zijn neus, want de gemeenten Waterland en Edam-Volendam op wier grondgebied de Go-gronden liggen, willen niet meewerken. De SBW schreef daar eerder over.
Grondhandelaren
Type 2 zijn de grondhandelaren. Zij hebben minder geduld dan type 1 en gaan voor de snelle winst. Zij kopen een agrarisch perceel aan, splitsen dat op in kleine kavels en verkopen die met grote winst door aan kleine beleggers die zij lokken met beloftes over toekomstige waardevermeerdering van die kavels omdat er gebouwd gaat worden.
Hoeveel geld die grondhandelaren voor hun ‘bemiddeling’ kunnen verdienen, maakt een recent geval in Burgum (Friesland) duidelijk omdat daar de getallen naar buiten kwamen. Aankoopprijs door de handelaar € 8,25 en verkoopprijs aan de kleine belegger € 232-268 per m2. Dertigmaal zo veel! Bovendien waren de kavelkopers hun spaargeld kwijt want op hun grond zullen geen huizen gebouwd worden.
Propositie Amsterdam
Sinds een paar jaar biedt grondhandelaar GVV Vastgoed kleine kavels aan ten oosten van de Westerweg in Purmerend.
Vorige maand dook de brochure ‘Propositie Amsterdam’ op van SGO Projecten uit Beverwijk. SGO biedt in het landelijk gebied van Amsterdam-Noord kavels van 100 m2 aan voor € 15.000, dat is een grondprijs van € 150 per m2. De brochure bevat een ‘impressie van de toekomstige ontwikkeling’, waarop bijna een heel stadsdeel is getekend in het agrarisch gebied buiten de Ring A10. Het Amsterdamse gemeentebestuur heeft in antwoord op raadsvragen laten weten nu en in de toekomst geen enkele intentie te hebben om buiten de Ring woningbouw toe te staan.
Het Financieel Dagblad en geo-informatiespecialist Esri concludeerden vorig jaar na een grondig onderzoek dat er in heel Nederland op meer dan 500 locaties sprake is van dit soort opsplitsingspraktijken. Het gaat in totaal om 2.300 hectare vooral agrarische grond. Particulieren hebben inmiddels € 700 miljoen in kleine kavels geïnvesteerd, maar ‘er is nog nooit een huis op zo’n kavel gebouwd’. Maar de grondhandelaren hebben dankzij hun verleidelijke verkooppraatjes wél hun winst binnen. Het verhaal in het FD bestaat uit artikel 1 en artikel 2.