Mei 2023 - De Stichting Behoud Waterland bestaat in 2023 vijftig jaar. Alle reden om dit jaar stil te staan bij de veranderingen in het landschap, de rol van de SBW en de toekomst. In een aantal artikelen laten we streekbewoners hierover aan het woord. In dit artikel is dat Inga Tessel.
Inga Tessel is een geboren en getogen Waterlandse. Zij zag zestig jaar geleden het levenslicht op een boerderij in de Broekermeer. Ze was nog jong toen haar ouders verhuisden naar Nieuwendam. De liefde voor de natuur en het open landschap heeft zij op jonge leeftijd van haar vader mee gekregen. Van haar vader leerde ze veel over weidevogels. Na haar verhuizing naar Monnickendam, werd Inga vrijwilliger van het Samenwerkingsverband Waterland, waarin jonge boeren en vrijwilligers zich verenigden om weidevogels te beschermen.
Boswachter
Later verhuisde Inga naar haar huidige plek in Hobrede, alwaar haar tuin een waar ecosysteem herbergt met vele heggen, bomen, insecten en vogels. Inga heeft veel verschillende dingen gedaan in haar leven. Ze heeft de middelbare tuinbouwschool gedaan en de opleiding Natuur en Milieu. Inga is een tijd boswachter bij Staatsbosbeheer geweest. Inmiddels is zij onafhankelijk boswachter en wordt ze door veel verschillende organisaties gevraagd om haar kennis te delen.
Tot 2015 was Inga tevens bestuurslid van de SBW. Tijdens de excursies die de SBW een paar maal per jaar organiseert, is Tessel de vaste natuurgids.
De Gouwzee
‘Ik ben een Waterlandse, dus ik ken het gebied goed. De mooiste plek van Waterland vind ik de dijk tussen Monnickendam en Marken. Je ziet dan aan de ene kant de Gouwzee en aan de andere kant Zuiderwoude. Het is er heel mooi open, je ziet prachtige luchten en veel vogels. Daarnaast is Zuiderwoude ook een mooi dorp.
Ik heb echt wat met dit gebied. Ik ben enige tijd wetlandwachter van de Gouwzee geweest. En met mijn kleine kinderen ging ik vaak naar een van de mooie strandjes. Men wilde ooit een waterkabelbaan in de Gouwzee maken en een gat in de dijk naar Marken creëren om zo om het eiland heen te kunnen varen. Maar de Gouwzee is uniek en schoon; bij het doorsteken van de dijk zou een bijzonder ecosysteem vervuild raken.
Met de actiegroep Behoud Hemmeland heb ik actie gevoerd om dit tegen te houden. We hebben mensen opgeroepen om tijdens een voorlichtingsavond van de gemeente hun stem te laten horen. Er waren zo veel aanmeldingen dat de bijeenkomst niet door kon gaan. Uiteindelijk werd deze later in de grote kerk gehouden, die echt helemaal vol zat. Er was zo veel protest, dat de plannen niet door zijn gegaan.’
Organische mest
De laatste tientallen jaren is de kwaliteit van de natuur en het landschap ingrijpend veranderd, volgens Inga. ‘De grootste verandering heeft plaatsgevonden in de weilanden. De biodiversiteit is enorm afgenomen; je ziet echt een grote daling van het aantal insecten omdat er geen kruiden meer zijn in de weide. Ik zie dat in het boerenlandschap de bloem- en kruidenrijke weilanden zijn verdwenen. Daarmee zijn ook de grutto’s verdwenen. Ganzen zijn voor hen in de plaats gekomen. Ik maak me grote zorgen om de grutto. Wat mij betreft wordt het gebruik van kunstmest verboden in het Veenweidegebied (want veengrond verteert en levert zo al genoeg “mest”) en wordt er alleen nog maar organische mest gebruikt. Dat zou al veel kunnen doen voor behoud van biodiversiteit.’
Over de vraag wat zij een positieve ontwikkeling vindt, moet ze een tijdje nadenken. Ze kijkt om zich heen en zegt dan: ‘Er zijn veel plannen geweest, waarvan ik aanvankelijk dacht “wat leuk, goed idee”. Maar heel vaak wordt er aan zo een idee zoveel geknipt en geschaafd, dat er weinig van overblijft. Neem als voorbeeld de grutto. Men had 25 jaar geleden heel duidelijk voor de grutto moeten kiezen en in de bescherming en het behoud van deze vogel moeten investeren. Maar om iedereen te tevreden te houden, werden er compromissen gesloten waardoor er van die bescherming weinig terecht is gekomen.”
Grutto’s
Wat moet er in de toekomst gebeuren? Inga: ‘We zitten in een onzekere tijd. Als er in de toekomst werkelijk minder stikstof neerslaat, kan er best weer mooie natuur komen. Maar als we het stikstofprobleem niet oplossen, zal de grutto echt verdwijnen. Dus ik hoop dat we het stikstofprobleem serieus nemen en dat de natuur en de grutto behouden blijven.
Ik zou willen dat er in Waterland-Oost niets meer gebouwd wordt en dat het een kerngebied voor weidevogels wordt. Dit gebied is heel geschikt voor de grutto omdat de veenlaag er dik is. Veengrond is een zachte grondsoort. De grutto heeft een gevoelige snavel en kan alleen in zachte grond voedsel vinden. Dit gebied moet wat mij betreft echt worden beheerd om de grutto te beschermen. Er moeten politieke keuzes gemaakt worden. De “natuurwereld” moet veel meer geld krijgen om hun gebieden te beheren en ook boeren moeten ruimschoots worden vergoed voor duurzaam natuurbeheer.’
Ilpenstein
‘Ik vind het enorm belangrijk dat er een club als de SBW is, die kritisch kijkt naar wat de gemeentebestuurders doen en controleert of ze hun eigen regels wel naleven. Daar gaat enorm veel in mis. Het gebeurt regelmatig dat een gemeente eerst een project verzint en daarna, te laat, pas kijkt of dat eigenlijk wel kan. De herbouw van slot Ilpenstein bij Ilpendam is hiervan een voorbeeld.’
Ilpenstein was een kasteel bij Ilpendam, dat eind 19e eeuw werd afgebroken. Nu zijn er plannen om het slot te herbouwen en als hotel te gaan gebruiken. Ook zou er een nieuwe stolpboerderij met honderd appartementen moeten komen. Maar volgens Inga is er helemaal niet over nagedacht wat voor gevolgen dat zal hebben voor het verkeer, dat dwars door Ilpendam zal gaan. ‘Het dorp en de wegen zijn helemaal niet berekend op een dergelijk groot aanbod.’
Zichtbaarheid
‘Ik weet niet direct een echt verbeterpunt voor de SBW. Als ik er toch een moet noemen, dan ga ik voor zichtbaarheid. Ik denk niet dat iedereen in de regio de SBW kent. Misschien wordt er soms te veel namens een te kleine groep gesproken. En de SBW komt soms een beetje over als een actiegroep; dat spreekt niet iedereen aan.
Het openhouden van het landschap vind ik enorm belangrijk. Ik hoop dat de SBW blijft bestaan als luis in de pels en kritische partij. Dat hebben we erg hard nodig in Nederland. Meer mensen moeten weten dat de SBW er is. Als je geen probleem in je omgeving hebt, denk je een dergelijke stichting niet nodig te hebben. Maar zodra er iets ingrijpends gaat gebeuren, zie je de grote relevantie die een dergelijke stichting heeft, om dat andere, waardevolle belang te verdedigen.’
Meer Visies n.a.v. het vijfitgjarig bestaan van de SBW zijn te vinden in de rubriek: Stichting/geschiedenis/ SBW 50 jaar.