april 2023 - De Stichting Behoud Waterland bestaat in 2023 vijftig jaar. Alle reden om dit jaar stil te staan bij de veranderingen in het landschap, de rol van de SBW en de toekomst. In een aantal artikelen laten we streekbewoners hierover aan het woord. In dit artikel is dat Goof Buijs.
Goof Buijs werd in 1954 geboren in Aalsmeer en woont sinds 1981 in Broek in Waterland. Al op zijn zeventiende jaar drong het besef tot hem door dat we samen een betere wereld moeten maken. Hij verruilde toen zijn net gekregen Puch-brommer in voor een fiets en werd lid van de PPR, de Politieke Partij Radikalen. Na zijn studie humane voeding hield hij zich in zijn beroepsmatige leven vooral bezig met de bevordering van een gezonde levensstijl.
Spoedig na zijn verhuizing naar Waterland werd Goof woordvoerder van het Burgerkomitee Volgermeerpolder. Dat comité was destijds een werkgroep van de SBW, die toen nog een vereniging was: Vereniging Behoud Waterland. Er werd succesvol gestreden tegen het dumpen van (chemisch) afval door de gemeente Amsterdam in de Volgermeerpolder. Dat leidde uiteindelijk tot een oplossing: de stortplaats werd gesaneerd en in 2011 opengesteld als natuurgebied voor het publiek.
Overweldigend
Goof heeft veel lievelingsplekjes in Waterland. Een favoriete bezigheid van hem is fietsen over het Dijkeinde bij Zuiderwoude. Vanaf de terpboerderij met een unieke iepenhaag slingert de weg langs rietkragen en bosjes naar de Waterlandse zeedijk.
‘De stilte is overweldigend en daarna, als je met je fiets de dijk opklautert zijn het licht, de wind en het weidse vergezicht over de Gouwzee adembenemend.’
Goof houdt van deze grote overgang en van de vrolijke geluiden en het gespat van de watervogels.
Verschraald landschap
Goof heeft het landschap enorm zien veranderen sinds hij in Waterland is komen wonen.
‘De schaalvergroting en intensivering van de landbouw hebben daarop een grote invloed gehad. Te groot. Het landschap is verschraald. Denk aan het scheuren van weilanden, het dempen van sloten, de teruggang van de biodiversiteit, de afname van de weidevogelstand en de komst van grote ligboxenstallen. Als je de CO2 die vrijkomt uit de veenbodem zichtbaar kon maken, zou iedereen zich een hoedje schrikken en eindelijk in actie komen.’
Peinzend voegt hij daaraan toe: ‘Alles is heel geleidelijk gegaan. De meeste mensen weten niet hoe ernstig de gevolgen zijn van onze manier van leven. Op het oog ziet het er allemaal mooi groen uit. De landbouw is onderdeel van een breed systeem, een systeem dat gericht is op winstmaximalisatie. Dat zie je terug in Waterland.’
‘Het ergste is dat de kleinschaligheid steeds meer verloren is gegaan.’ Goof woonde vroeger naast boer Bartelds. ‘Bartelds roeide twee keer per dag naar zijn landje dat voor Zuiderwoude lag. Dat was een prachtige weide met een enorme variatie aan grassen, weidebloemen en kruiden.’
Betrokkenheid bewoners
‘In de jaren tachtig leken Waterlanders meer betrokken bij hun omgeving. Wat ik veel zie is dat mensen die van buiten in Waterland zijn gaan wonen, weinig binding hebben met het gebied. Ze houden hun blik op de grote stad. Als je het als jouw gebied gaat zien, leer je er anders mee omgaan. Dat gevoel is essentieel.’
Toch is Goof optimistisch. Hij is in 2012 begonnen met het organiseren van vrijwilligersdagen voor het beheer van de Volgermeerpolder. ‘Dat wordt nu twee dagen per jaar gedaan en steeds doen er ruim dertig vrijwilligers, jong en oud, aan mee. Iedereen wordt er blij van. Verder zijn anderen bezig er een educatief project aan te koppelen, genaamd Kijk waar je leeft.’
Het beheer van de Volgermeerpolder, midden in Waterland-oost, kan op de lange termijn alleen kan geborgd worden ‘met directe betrokkenheid van de omgeving. De overheid trekt zich steeds meer terug en wie garandeert dat er in de toekomst nog voldoende geld beschikbaar blijft voor het beheer. Het gif ligt nog onder het folie, dus goed beheer is noodzakelijk. Ik hoop dat men zich dat over twintig jaar nog realiseert.’
Co-creatie
‘De mensen moeten meer zeggenschap over hun omgeving en leven krijgen, daar geloof ik in’, gaat Goof verder.
Hij is ervan overtuigd dat de sanering van de Volgermeerpolder alleen een succes is geworden vanwege de samenwerking tussen direct aanwonenden, de lokale overheid en de deskundigen. Het Burgerkomitee kreeg een volwaardige plek aan tafel en mocht en mag daadwerkelijk meedenken over een oplossing.
Ook de co-creatie tussen provincie en Dorpsraad over een Onderdoorgang van de N247 door Broek vindt hij een goed voorbeeld.
Waterland-oost
Goof wenst voor de toekomst dat Waterland-oost open en kleinschalig blijft en bij voorkeur stiller. Hij heeft daarvoor enkele suggesties.
‘Het veenweidegebied is zeer bijzonder en uiterst kwetsbaar. Krachten moeten worden gebundeld. Het gebied is nu versnipperd, alleen al omdat het in twee verschillende gemeenten ligt.’
Het ligt namelijk binnen de grenzen van de gemeente Waterland en die van de gemeente Amsterdam. Er worden op dit moment verschillende visies opgesteld door lokale overheden, de provincie Noord-Holland, terreinbeheerders en door de verschillende boerenorganisaties.
‘Ideaal zou zijn als mensen uit alle kernen in Waterland-oost met elkaar zouden gaan bespreken wat ze met het gebied willen en daarvoor een visie maken. Er zijn veel bewoners die van het gebied houden en te porren zijn voor deelname aan zo’n proces. Dat is belangrijk, want dan gaan ze zich meer met het gebied verbinden. Idealistisch? Ja, maar het werkt en zo’n proces is prachtig! Toekomstige visies van externe partijen kunnen hier dan tegen worden afgewogen en beter beoordeeld.’
Rol SBW
Goof merkt op dat het maken van één visie bij uitstek een taak voor de SBW zou kunnen zijn omdat die niet één deelbelang vertegenwoordigt. De SBW kan dat niet alleen, want daarvoor is de stichting te klein en te weinig zichtbaar. Het kan alleen slagen als verschillende organisaties in het gebied elkaar opzoeken en met elkaar praten. Goof heeft het plan om verschillende partijen meer met elkaar in contact te brengen.
‘Dat geeft veel energie. Er moet veel meer kennis toegankelijk worden gemaakt zodat mensen een veel breder beeld krijgen. De SBW kan een bijdrage leveren door het organiseren van informatie- en discussieavonden, de zogenaamde WaterlandBeraden, zoals zij voor de corona-periode heeft gedaan.’
Eerder verschenen in de serie SBW 50 jaar’: De visie van Hans Abma.