november 2021 - In een tijd waarin de wachtlijsten voor een betaalbare woning lang zijn en ‘Bouwen, bouwen, bouwen’ van de daken wordt geschreeuwd, houdt de provincie Noord-Holland het hoofd koel. Zij zet met nadruk in op binnenstedelijk bouwen en komt met maatregelen om de bouw van betaalbare woningen te versnellen. Bravo!
Bij de behandeling van het Ontwerp van de Omgevingsverordening 2020 vroegen Provinciale Staten zich af of de provincie voldoende ruimte gaf om woningen te bouwen. Naar aanleiding daarvan hebben Gedeputeerde Staten het Masterplan Wonen opgesteld. In juni 2021 verscheen de eerste versie van dit plan. Daarin vraagt de provincie zich af wat zij kan doen om sneller woningen te bouwen, met name betaalbare woningen.
Buitengewone tijden
Zorgen voor voldoende betaalbare woningen is een taak die bij de gemeenten ligt en het Rijk gaat over de regelgeving. De provincie heeft daarbij een coördinerende stimulerende rol. Maar de woningbehoefte is nu zo groot, dat de provincie een actievere rol op zich moet nemen. ‘Buitengewone tijden vragen om buitengewone oplossingen met lef en durf’, aldus de gedeputeerde voor wonen, Cees Loggen (VVD). Daarom stelt hij een aantal onorthodoxe steun- en stimuleringsmaatregelen voor. Het plan werd begin september door de betreffende Statencommissie welwillend besproken en wordt nu verder uitgewerkt. Eind 2021 wordt de tweede versie van het Masterplan Wonen voorgelegd aan Provinciale Staten voor besluitvorming.
Voldoende plancapaciteit
De provincie schat dat de bouwopgave in heel Noord-Holland tussen 145.000 en 165.000 woningen bedraagt tot 2030. Bijna de helft daarvan komt voor rekening van de gemeente Amsterdam. De geschatte bouwopgave voor de regio Waterland bedraagt rond 6.000 woningen. Deze getallen zijn inclusief de woningtekorten.
In de provinciale Monitor Plancapaciteit wordt aangegeven welke harde en zachte plannen gemeenten hebben om woningen te bouwen. Daaruit blijkt dat dat de nu geplande, totale plancapaciteit 233.000 woningen bedraagt tot 2030. Dat is 141% van de maximale bouwopgave, terwijl als vuistregel geldt dat een plancapaciteit van 130% nodig is om vertraging en planuitval op te kunnen vangen.
Binnen bebouwde kom
De provincie vindt dat nieuwe woningen zoveel mogelijk in stedelijk gebied moeten worden gebouwd. Dat kan ook. De Monitor Plancapaciteit laat immers zien dat de nieuwbouwplannen voor meer dan 90% voorzien in woningen binnen de bebouwde kom.
De provincie wil de mogelijkheden onderzoeken om bestaande wijken te herstructureren en revitaliseren door woningen toe te voegen, waardoor senioren mogelijkheden krijgen om door te stromen. Zij wijst daarbij nadrukkelijk op een recent rapport van advies- en ingenieursbureau Sweco dat concludeert dat verdubbeling van het aantal inwoners in een stad zonder negatieve gevolgen voor de ruimtelijke kwaliteit mogelijk is, mits de juiste ontwerpkeuzes worden gemaakt. Volgens een maatschappelijke kosten- en batenanalyse, gemaakt door economisch adviesbureau Decisio in opdracht van de provincie, blijkt dat ‘door binnenstedelijke ontwikkeling meer welvaartswinst ontstaat dan waneneer dezelfde woningen elders op meer excentrische plekken zouden worden gerealiseerd’.
Gedeputeerde Staten concluderen dan ook dat bouwen in de beschermde Bijzonder Provinciaal Landschappen niet nodig is op basis van de beschikbare plancapaciteit. De Stichting Behoud Waterland (SBW) is blij met deze constatering, dat zegt zij immers al jaren. Bijna het hele werkgebied van de SBW, met uitzondering van de Purmer, maakt deel uit van het Bijzonder Provinciaal Landschap.
Onorthodoxe voorstellen
Er zijn dus genoeg bouwlocaties. De knelpunten om snel te kunnen bouwen liggen elders. Projecten komen bijvoorbeeld niet van de grond omdat zij financieel onrendabel of te risicovol zijn om in te stappen. De provincie zou risico’s kunnen overnemen en de beschikbare grond samen met gemeenten ‘ontwikkelklaar’ kunnen maken.
Verder wil de provincie onderzoeken of een fonds kan worden opgezet dat woningen opkoopt (bestaand of nieuwbouw) tegen marktwaarde en die vervolgens onder voorwaarden te koop aanbiedt tegen lagere prijzen. Ook zouden er harde afspraken kunnen worden gemaakt over betaalbare bouw in bestemmingsplannen.
Al deze ideeën worden door de provincie nu uitgewerkt. Daarnaast worden de al bestaande maatregelen per direct uitgebreid en versterkt, zoals de extra investering in de kennis en ambtelijke ondersteuning van gemeenten en de aanpak van ‘Wonen boven Winkels’. In het Masterplan staat dat nu al 9.000-10.000 woningen kunnen worden gerealiseerd door transformatie van leegstaand winkelvastgoed. Deze potentie voor wonen in winkelcentra kan doorgroeien naar meer dan 21.000 woningen. Dit aantal is nog niet opgenomen in de Monitor Plancapaciteit.