17 juli 2018 - In september en oktober beslist de provincie of ze akkoord gaat met de plannen voor de versterking van de Markermeerdijken.
De Commissie m.e.r. is kritisch. Belangenorganisaties en bewoners willen dat de besluitvorming wordt uitgesteld omdat dat er eerst meer informatie op tafel moet komen en alternatieven beter onderzocht moeten worden.
Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) wil de Markermeerdijken versterken tussen Amsterdam en Hoorn omdat deze niet aan de veiligheidsnormen voldoen. Daarvoor is een ontwerpplan opgesteld dat ter inzage heeft gelegen. De milieugevolgen zijn onderzocht in een Milieueffectrapport.
Aanzienlijke gevolgen
Tegen het ontwerp zijn maar liefst 142 schriftelijke zienswijzen ingediend door burgers, maatschappelijke organisaties en bedrijven. Ook door Stichting Behoud Waterland (SBW).
De effecten van de gekozen oplossingen voor de dijkversterking op het landschap en de cultuurhistorische en archeologische waarden zijn aanzienlijk, evenals op de woon- en leefomgeving. De dijk is een provinciaal monument. Volgens de indieners van de zienswijzen is onvoldoende naar alternatieve oplossingen gekeken. Verder is het compensatieplan voor de aantasting van de weidevogelleefgebieden die langs de 33 kilometer lange dijk liggen, onvoldoende.
Commissie m.e.r. kritisch
De Commissie voor de milieueffectrapportage, een onafhankelijke commissie van deskundigen, adviseert overheden over de inhoud van het Milieueffectrapport (MER). Deze Commissie oordeelde op 22 maart 2018 dat ‘nog informatie ontbreekt die essentieel is om het milieubelang goed te kunnen meenemen in de besluitvorming’. Daardoor zijn de berekeningen voor de omvang van de dijkversterking niet verifieerbaar. Verder constateerde de Commissie dat mogelijke oplossingen met minder negatieve gevolgen buiten beschouwing zijn gebleven. De Commissie m.e.r. adviseerde deze twee belangrijkste tekortkomingen eerst te verhelpen en pas daarna een besluit te nemen over het Projectplan.
Deze tekortkomingen zijn de afgelopen periode ‘verholpen’. De informatie is volgens de Commissie in haar advies van 13 juli jl voldoende aangevuld zodat kan worden beoordeeld welke maatregelen noodzakelijk zijn. Ook alternatieve oplossingen met minder erge gevolgen zijn in beeld gebracht.
Maar de negatieve effecten op landschap, cultuurhistorische en archeologische waarden en de woon- en leefomgeving blijven aanzienlijk, oordeelt de Commissie. Er valt nog veel te verbeteren. In de woorden van de Commissie m.e.r.: ‘De Ontwerpvisie laat zien dat deze uitwerking nog veel mogelijkheden biedt voor maatwerk en optimalisatie vanuit ruimtelijke kwaliteit en andere waarden.’
Onduidelijkheid
En daar wringt juist de schoen. Als het plan van HHNK eenmaal is vastgesteld, zit de boel dichtgetimmerd. Bewoners en maatschappelijke organisaties hebben er geen enkel vertrouwen in dat opdrachtgever HHNK en uitvoeringsorganisatie Alliantie Markermeerdijken dan nog open zullen staan voor ‘maatwerk en optimalisatie’, d.w.z. voor alternatieve oplossingen.
Bij alternatieve oplossingen denken zij aan oplossingen waarbij de huidige dijk blijft liggen. HHNK heeft gekozen voor versterking in grond. Zij wil delen van het dijklichaam, soms over een lengte van meerdere kilometers, in het Markermeer verplaatsen (asverschuiving). Bij Scharwoude komt een oeverdijk, terwijl daar geen veiligheidsprobleem is. In totaal gaat ongeveer 60% van de totale dijk op de schop.
Bewoners en organisaties vinden dat nog steeds essentiële informatie ontbreekt om in september over het projectplan te beslissen. Op sommige plaatsen zal met externe deskundigen worden gekeken of er aanleiding is tot maatwerk en optimalisaties, maar bewoners worden daar nadrukkelijk niet bij betrokken. Zij tasten volledig in het duister óf en waar 'maatwerk en optimalisaties' zullen plaatsvinden.,
Bedrijfsgeheim
Het gebrek aan vertrouwen is niet alleen te wijten aan de eenzijdige informatievoorziening. Het is ook het gevolg van een gesprek dat de Stichting Zuyderzeedijk, Stichting IJsselmeervereniging en de SBW hadden met de verantwoordelijk HHNK-bestuurder Kees Stam op 9 juli jl.
Op de vraag waarom er geen informatie werd verstrekt over de risico’s van het aanleggen van een nieuwe dijk in het Markermeer antwoordde hij: ‘Hoe bedrijven die risico’s inschatten is een bedrijfsgeheim. Die informatie wordt niet verstrekt. De opdracht voor die bedrijven is een veilige dijk op te leveren, dat is hun verantwoordelijkheid’.
De Stichtingen willen natuurlijk weten hoe groot die risico’s zijn en hoe die zijn berekend. Deze informatie hoort te worden gedeeld. De reactie van Stam vergroot het wantrouwen.
Onafhankelijke deskundigen geweerd
Ook de technische briefing die de leden van Provinciale Staten op 20 september over het projectplan krijgen stemt weinig hoopvol.
De Statenleden kunnen dan technische vragen stellen aan deskundigen van het HHNK en de Alliantie ter voorbereiding van de besluitvorming. Dat is natuurlijk goed. Maar onafhankelijke deskundigen en bewoners zijn voor die briefing niet uitgenodigd. Een motie van GroenLinks omdat wél te doen, werd op 9 juli jl door de meerderheid van Provinciale Staten verworpen.
Dat betekent dat diepgang tijdens de technische briefing uit de weg wordt gegaan. Onafhankelijke deskundigen en bewoners worden geweerd.
Gebrek aan maatschappelijke participatie
Burgers en maatschappelijke organisaties zijn ook niet tevreden over hoe HHNK hen betrokken heeft bij het hele project. Zij vinden dat het HHNK de door de overheid gehanteerde Code Maatschappelijke Participatie niet goed heeft uitgevoerd.
HHNK beweert dat juist bij dit project zoveel naar de burgers is geluisterd. Er zijn talloze informatieavonden en hoorzittingen georganiseerd en er zijn gesprekken met burgers gevoerd. Bewoners hebben dit voornamelijk als eenrichtingsverkeer ervaren. Men mocht uitsluitend vragen stellen over de voorgestelde dijkversterking in grond. Er was geen gesprek mogelijk over alternatieven. Bewoners moesten maar wachten op het ontwerp en dan konden zij hun bezwaren kenbaar maken. Echte participatie bij de planvorming heeft, na grote druk van de bewoners en nog vóórdat het ontwerp ter inzage kwam, alleen in Uitdam en Durgerdam plaatsgevonden.
Bewoners willen dat alsnog voor de resterende ‘knelpunten’ het participatieproces wordt gestart. Dat hoeft niet tot vertraging te leiden. Bij Uitdam en Durgerdam zijn goede oplossingen gekomen, die door bewoners worden gedragen. In Durgerdam wordt de dijkversterking daardoor zelfs aanmerkelijk goedkoper. Waarom zouden elders niet eveneens betere en goedkopere varianten van dijkversterking uit de bus kunnen komen, als wordt samengewerkt met bewoners en externe deskundigen?
Besluitvorming
Op 20 september is dus de technische briefing voor Statenleden. Daarna bespreken de leden van Provinciale Statencommissie Natuur, Landbouw, Water en Milieu op 24 september de verklaring van geen bedenkingen (vvgb) voor de omgevingsvergunning. Die vergunning is nodig om de uitvoering van het plan te kunnen starten. Op 8 oktober zullen Provinciale Staten een besluit nemen over de afgifte van de vvgb.
Gedeputeerde Staten zullen waarschijnlijk eind oktober besluiten over de goedkeuring van het Projectplan en verlening van de verschillende vergunningen en ontheffingen. Tegen de besluiten van Gedeputeerde Staten kan hoger beroep worden ingesteld.